Als het gaat over noorderlicht dan wordt vaak de Kp index genoemd. Het Noorderlicht kun je in de winter vaak zien in het noordelijkste deel van Zweden. Als het heel actief is ook wel eens zuidelijker. Maar daar is het dan beduidend minder mooi en meestal beperkt tot wat vage groene schijnsels aan de noordelijke hemel. Een enkele keer ook wat bogen of vlammen.
De zon is waarschijnlijk van Duitse afkomst, want hij laat vaak flinke boertjes. Op het oppervlak van de zon zijn regelmatig zonnevlekken, erg actieve gebieden waar het flink rommelt. De zon stoot daar vaak grote wolken geladen deeltjes uit, de ruimte in. Als zo’n stroom geladen deeltjes de juiste kant op gaat en de aarde raakt dan veroorzaakt dat noorderlicht.
Als je echt mooi actief noorderlicht wilt zien dan zit je noord van de provincie Jämtland op de juiste plek. Een vraag die op Zweden Forum erg vaak voorbij komt is, hoe weet je wanneer er noorderlicht te zien is. De Kp index wordt daarbij vaak genoemd. Maar wat is dat nou voor een ding?
Wat is de Kp index
Die Kp index die altijd gebruikt wordt om te voorspellen of je noorderlicht kunt zien. Wat is dat nou voor iets? Het is een lang verhaal, maar ik zal het heel kort houden. Hier is een simpele versie zodat Jip, Janneke en ik het ook snappen.
De aarde heeft een magnetisch veld. Overal stijgen vanuit het aardoppervlak die magnetische lijnen omhoog. Ze komen met een grote boog bij de polen samen. Dat veld om de aarde heen beschermt de aarde tegen al die straling die uit de ruimte en van de zon af komt. Dus ook tegen die wolken die de zon soms uitstoot in onze richting.
Die magnetische stralen die ‘uit de grond’ komen en die boog maken naar een pool komen onder een bepaalde hoek uit het aardoppervlak. Als een wolk geladen deeltjes de aarde raakt dan duwt die wolk min of meer een deuk in het aardmagnetisch veld. De wolk deeltjes buigt af naar de polen. Daar ontstaat dan noorderlicht. De wolk deeltjes verandert de hoek waarmee de magnetische stralen uit de grond komen.
De hoek en de afwijking ten opzichte van het langdurig gemiddelde wordt op veel plekken gemeten. Dat is dan de lokale Kp index. De invloed van die wolk geladen deeltjes kan overal anders zijn dus de lokale Kp indexen verschillen ook. Uit alle metingen van de lokale Kp index wordt volgens een razend ingewikkelde formule de globale Kp index berekend. Dat is dus een waarde die gemeten is als het zover is. De genoemde Kp index in de voorspellingen is niet meer dan een voorspelling, een inschatting van wat gaat komen.
Noorderlicht voorspellen
Het voorspellen van noorderlicht is heel erg moeilijk. Het is ook niet zo dat je alleen aan de Kp index kunt zien of en hoeveel noorderlicht er te zien is. Sowieso is het lastig om echt te voorspellen hoeveel die Kp index gaat worden tot de wolk deeltjes echt de aarde bereikt. Andere factoren die meespelen bij noorderlicht zijn de polariteit van de deeltjes, de snelheid en de dichtheid.
Een flink stuk boven de aarde hangt een satelliet die meet wat de dichtheid, snelheid en polariteit van de deeltjes in die wolk is. Zodra de wolk uitgestoten deeltjes die satelliet bereikt kan dus een veel nauwkeuriger voorspelling gegeven worden. Maar de zon is erg ver weg en die satelliet hangt relatief dichtbij de aarde. In de praktijk is er dus pas maximaal een uur voor die wolk aankomt bij de aarde aan komt meer bekend over de eigenschappen.
De activiteit op de zon kan goed bekeken worden. Het is ook duidelijk te zien of er een wolk deeltjes onze kant op komt, en hoe groot die uitbarsting ongeveer is. Het duurt 2 tot 3 dagen voor zo’n wolk bij de aarde aan komt. In die 2-3 dagen is dus wel te voorspellen dat we waarschijnlijk wel iets gaan zien. Er kan dan een heel ruwe schatting gemaakt worden over noorderlicht. Maar echt voorspellen kan dus pas een uur van te voren, en zelfs dan geeft het geen garanties.
Dus hoewel de Kp index altijd als eerste genoemd wordt als het gaat over noorderlicht is het altijd afwachten wat het echt wordt. Ik heb hier in Lapland met Kp index 2,5 schitterende shows gezien, en bij Kp index 5 hele vage groenige wolkjes. Het blijft dus een kwestie van geluk. Hoe noordelijker je zit, des te beter de kansen.
Noorderlicht apps
Er zijn heel veel apps die noorderlicht voorspellingen geven. Veel houden je locatie bij om je een signaal te geven als er iets aan komt. Veel apps houden dan ook rekening met de bewolking op jouw locatie. Als het dus zwaarbewolkt is krijg je geen noorderlicht alert. Het is niet te zeggen welke app het beste is. In elk geval halen ze hun meetgegevens allemaal van dezelfde bron, er is namelijk maar 1 bron. De presentatie kan per app verschillen, maar de gegevens die ze weergeven zouden dus gelijk moeten zijn (anders klopt er iets niet).
Dit is een geweldige uitleg heel duidelijk hartelijk bedankt